Podhalańskie domy w stylu zakopiańskim

Na początku XX wieku Jan Witkiewicz stworzył projekt słynnej willi w Zakopanem, która raz na zawsze zmieniła krajobraz architektoniczny Podhala. Wzorowana na stylu propagowanym przez Stanisława Witkiewicza idealnie łączy tradycje góralskie z secesją. Rezultatem tego połączenia jest styl zakopiański, który nigdzie indziej nie pasuje tak jak na rodzimej ziemi podhalańskich Górali.

Secesja zakopiańska

Architektura Podhala jest skarbem turystycznym regionu. Tylko tutaj można spotkać charakterystyczne dwuspadowe dachy pokryte gontem i ściany wykonane z grubych beli. Niektóre z nich mają nawet ponad sto lat, ale większość zabudowy pochodzi z czasów współczesnych. Styl budownictwa jest na tyle unikalny, że wiele osób z innych rejonów Polski zatrudnia ekipy budowlane z Podhala w celu postawienia podobnej nieruchomości na swojej działce. Domy są wykonywane ręcznie z litych, masywnych bali i płazów (drewniane pnie przecięte na pół). Dodatkowo stosuje się mszenie między belami, aby uszczelnić zakamarki i zapewnić izolację. Jeszcze sto lat temu stosowano do tego mech (i stąd pochodzi nazwa). Dzisiaj zaleca się użycie wiórów z drewna świerkowego. Poza drewnianymi elementami wielu Górali stosuje kamienną podmurówkę budynków. Sprawdza się ona szczególnie przy stromym położeniu działki.

Budynki na miarę UNESCO

W wielu budynkach o charakterze zakopiańskim stosuje się bogate dekoracje nawiązujące do tradycyjnego folku. Można zauważyć specjalnie przybite do okiennic czy szczytów dachów wąskie listwy, które odchodzą promieniście z jednego punktu lub tzw. pazdury. Są to pionowe ozdoby na kalenicy lub skrajnych krokwiach znajdujące się na dachach. Równie często wykorzystuje się dekoracje nawiązujące do roślin, na przykład bluszczu. Wśród najbardziej znamienitych zabytków Podhala można wymienić Kościół świętego Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim lub willę Witkiewiczówkę w Zakopanem. Bardzo znanym miejscem gromadzącym turystów jest także sanktuarium Maryjne w Krzeptówkach, które łączy tradycję z nowoczesnym wzornictwem. Znajduje się tam także słynna figura Matki Boskiej, dlatego co roku miejsce gromadzi wielu turystów.

Styl zakopiański jest tak charakterystyczny, że dziś trudno wyobrazić sobie, by zniknął z Podhala. Specjalna technika budowy, wykorzystanie drewna i misterne wykończenia sprawiają, że każdy dom jest małym dziełem sztuki.